Stacks Image 12
Dispositie:

Hoofdwerk: Prestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur 1 1/3'4 sterk, Roerfluit 8', Gedektfluit 4', Trompet 8'
Borstwerk: Holpijp 8', Roerfluit 4', Prestant 2', Octaaf 1', Regaal 8', Tremulant
Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Bazuin 16', Trompet 8', Schalmey 4'
Koppelingen: H.W.-B.W./Ped.-H.W./Ped.-B.W.
.
.
Christus Koning Kerk, Amsterdam.


Pieter Schenk schreef me zijn “herinneringen aan de bouw van het tweeklaviersorgel door Vierdag Orgelbouw in de Christus Koningkerk in Amsterdam aan de James Wattstraat.”

De Christus Koningkerk (CKk) was een votiefkerk. Hij werd in de 50-er jaren gebouwd in de Watergraafsmeer, een grote buurt in Amsterdam. De reden van de stichting van de kerk was het inlossen van een gelofte door de Amsterdamse katholieken in 1944. Als Amsterdam voor de bombardementen in de oorlog gespaard zou worden zouden de Amsterdamse gelovigen een nieuwe kerk bouwen. De Architecten Tholens en Van Balen tekenden voor het ontwerp. In 1959 werd de kerk in gebruik genomen en in 1985 gesloten wegens gebrek aan gelovigen.
In 1965 en -66 werd een flink orgel door Vierdag orgelbouw neergezet waar ik zijdelings bij betrokken raakte. De toenmalige cantor/organist was Louis Mol.
Het Vierdag orgel verving een klein tweeklaviersorgel van Verschueren met een 16’ holpijp in het pedaal en een 8’, 4’ en 2” Prestant als ‘hoofdwerk’. Het nieuwe Vierdagorgel was veel groter .Het had een hoofd- en borstwerk met maar liefst 4 tongwerken. Ook de kast mocht gezien worden, kloek vuren- en grenenhout, mooi gesneden en het orgel was geheel mechanisch. De tractuur (overbrenging van toets naar windlade) was opgebouwd volgens de klassieke renaissance orgelbouw, louter trekkers en tuimelaars die op een sleeplade eindigden.
Ik heb het zeldzame voorrecht genoten om zo her en der hand en spandiensten te mogen verrichten voor de orgelbouwers omdat ik bijna elke dag ging kijken naar de staat der vorderingen. Daardoor heb ik een buitengewoon compleet beeld gekregen over hoe een orgel gebouwd wordt, hoe logisch het verband tussen materialen, constructie en uiteindelijke klank is. maar vooral ook welke technische problemen er kunnen opduiken en weer verholpen worden. Ook het intoneren van de orgelstemmen was zeer leerzaam. Daarbij wordt het karakter van de orgelstemmen aangepast aan de kerkruimte zodat de orgelklank optimaal wordt. Ik herinner me met name de intonatie van het z.g. ‘plenum’ Het plenum is de kern van de orgelklank en bestaat uit de Prestanten 8’, 4’ 2’ en de mixtuur die dan in een bepaalde sterkte t.o.v. elkaar moesten kunnen klinken zodat een krachtige en heldere klank werd voortgebracht. Precisiewerk en vakwerk was dat.
Het was een zeer helder klinkend instrument dat door de Prestanten, de Fluiten, de mixtuur en de 4 tongwerken uitermate geschikt was voor de pre-romantische orgelliteratuur waaronder natuurlijk allereerst de Barok-traditie. Vooral in het pedaal de 16’ bazuin en de 8’ trompet, en in het borstwerk de Regaal maakten het bij uitstek een breed inzetbaar concert-instrument.
.
.
Pius X Kerk, Alphen aan den Rijn.


Jos Pijpers, organist van de Pius X kerk te Alphen aan den Rijn, stuurde mij het volgende:

Als bespeler van het instrument dat uw vader in 1965/66 voor de Christus Koningkerk te Amsterdam heeft gebouwd kan ik u tot mijn genoegen het volgende meedelen:
Nadat de Christus Koning kerk begin negentiger jaren is gesloten, stond dit prachtige instrument in een verlaten kerk. Er is ook nog brand geweest, waardoor er roet en rookschade is opgetreden.
De parochie H. Pius X te Alphen aan den Rijn had de beschikking over een bescheiden pijporgel van orgelbouwer Vermeulen uit Alkmaar. Er was geruime tijd de wens om een beter orgel aan te schaffen.
In samenwerking met de Katholieke klokken- en orgelraad (contactpersoon Ton van Eck) hebben wij het in 1998 voor elkaar gekregen, dat het Vierdagorgel uit Amsterdam is overgeplaatst naar de R.K. parochiekerk H. Pius X, Van Nesstraat, Alphen aan den Rijn, onder leiding van BAG orgelbouw. Oud-werknemers van uw vader.
Wij zijn reuze trots op dit fraaie instrument, dat sinds de (her-)inwijding in 1998 intensief wordt gebruikt tijdens kerkdiensten.
Sinds de overplaatsing concerteerden bekende organisten op dit orgel. Dat waren Bernard Bartelink, Ton van Eck, Simon Stelling, Jan Raas en Herman Van Vliet.
De jonge (vak-)organisten Jeroen de Haan en Jeroen Pijpers uit Alphen concerteerden ook.
De overplaatsing heeft tevens geleid tot een algehele schoonmaak (rook/roetschade !), egalisatie/herintonatie van de prestantregisters en de tongwerken en de vervanging van de kapotte tremulant.
Dankzij regelmatige giften konden wij deze werkzaamheden in etappes laten uitvoeren. De laatste fase is in mei 2006 afgerond.
Inmiddels onderhandelt de eigenaresse van de Pius X-kerk, de parochie De parochie De Emmaüsgangers, met de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt te Alphen aan den Rijn over verkoop van het Pius X-complex aan dit kerkgenootschap. De bedoeling is, dat de R.K. Parochie en de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt de komende jaren samen het gebouw gaan gebruiken. Daarna zullen de parochianen van de (voormalige) Pius X-parochie gebruik gaan maken van de nabijgelegen St. Bonifaciuskerk. Dit is een interessante ontwikkeling voor het instrument. Indien deze plannen doorgaan, is niet alleen het voortbestaan van de fraaie moderne kerk (gebouwd in 1965) gewaarborgd maar zal ook het Vierdag orgel voor Alphen aan den Rijn behouden blijven. Ik kreeg al verschillende enthousiaste reacties van leden van de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt !!

Stacks Image 131
De dispositie is vrijwel ongewijzigd. Alleen de mixtuur is aangepast. (de basis van 1 vt is gewijzigd in 1 1/3 vt) De juiste dispositie is momenteel:

Hoofdwerk: Prestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Roerfluit 8', Roerfluit 4', Mixtuur 1 1/3 (4 st), Trompet 8"
Borstwerk: Holpijp 8', Roerfluit 4', Prestant 2', Octaaf 1', Regaal 8'
Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Bazuin 16', trompet 8'
Gebruikelijke koppelingen en tremulant
Christus Koning Kerk, Amsterdam 1966